ماهی‌های خاویاری یکی از قدیمی‌ترین خانواده‌های ماهی‌های غضروفی-استخوانی موجود بومی رودخانه‌های نیمه گرمسیری، معتدل، دریاچه‌ها و خط ساحلی اوراسیا و آمریکای شمالی هستند. ماهی‌های خاویاری به‌دلیل گوشت و خاویار ارزشمندشان بسیار قابل توجه هستند. با دلایل کاهش ماهی‌های خاویار آشنا شوید.
ماهی‌های خاویاری با طول ۷ تا ۱۲ متر که به‌طور متداول ۲-۳ متر هستند و برخی از گونه‌ها تا ۵/۵ متر رشد می‌کنند. بیشتر ماهیان خاویاری رودکوچ هستند که در بالا دست تخم‌ریزی می‌کنند.
امروزه با توجه به مشکلات مختلف این ماهی به‌شدت در حال انقراض است. شیلات تمامی سعی خود را نموده تا با به‌کارگیری علم و فن‌آوری نسل این ماهیان را حفظ کند.
برخی از گونه‌های ماهیان خاویاری برای خاویار صید می‌شوند. صید، در اواخر بلوغ جنسی ماهیان خاویاری (۶ تا ۲۵ سال)، آنها را بیش از حد آسیب‌پذیر می‌کند.
مشکلات دیگر که منجر به خطر انقراض این ماهیان گشته در اثر آلودگی آب، سدسازی، تخریب و تکه تکه شدن آبشارها و زیستگاه‌های طبیعی است.
به دلیل صید بیش از حد، شکارچیان، آلودگی آب، سدسازی و از بین بردن آبشارها و زیستگاه‌های طبیعی، بیشتر گونه‌ها از ماهی‌های خاویاری، در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند.
ماهیگیری ماهیان خاویاری و تجارت در محصولات آن، یک تجارت بسیار سودآور است. در مقایسه با سایر فعالیت‌های شیلات، اغلب به‌عنوان “استخراج طلا” قلمداد می‌شود. برداشت غیرقانونی و تجارت محصولات ماهی خاویاری، یک تجارت ضربه زننده است. صید و ماهیگیری بیش از حد باعث شده است که در کل صیدهای قانونی، در جهان و به‌ویژه در حوضه اصلی ماهیان خاویاری – دریای خزر کاهش قابل توجهی داشته باشد.
خاویار، تخم‌های ماهیان خاویاری ماده است. برای بسیاری از خاویار لقب “مروارید سیاه” گرفته است. سه گونه اصلی ماهیان خاویاری که در بازار معامله می‌شود، خاویار متمایزی تولید می‌کنند: بلوگا، آسترا و سوورگا است. رنگ و اندازه خاویار تحت‌تأثیر گونه‌ها و مرحله بلوغ ماهی قرار دارد.
بیشترین خاویار و گران قیمت‌ترین مورد از بلوگا است، ماهی غول پیکر که می‌تواند به اندازه ۱۲۰۰ کیلوگرم وزن داشته باشد، پنج متر طول و ۱۰۰ سال زندگی کند. امروزه ایران و روسیه عمده‌ترین صادرکنندگان خاویار هستند که حدود ۸۰٪ از آنها از سه گونه ماهی خاویاری در دریای خزر گرفته می‌شود.
در سال ۱۹۹۸ تجارت بین‌المللی حقوقی خاویار بالغ بر ۲۲۰ تن خاویار بود. در سال ۱۹۹۸ و بخشی از سال ۱۹۹۹، هشت حزب CITES بیش از ۲۰ تن خاویار را توقیف کردند و این نشانگر تجارت غیرقانونی قابل توجهی است. اعتقاد بر این است که مقدار قابل توجهی از تمام ماهیان خاویاری که در دریای خزر صید شده‌اند به‌طور غیرقانونی معامله می‌شدند.
خاویار در داخل و همچنین در سطح بین‌المللی تجارت می‌شود و ممکن است این تجارت قانونی یا غیرقانونی باشد.
علاوه بر تأثیرات صید بیش از حد بر روی این گونه‌های بیولوژیکی آسیب‌پذیر، آلودگی رودخانه‌ها و به‌خصوص آلودگی زمین‌های تخم‌ریزی ممکن است به‌طور جدی روی جمعیت ماهیان خاویاری تأثیر بگذارد.
دلیل مهم دیگر برای کاهش جمعیت ماهیان خاویاری، تخریب مسیرهای مهاجرت و تخم‌ریزی، به‌دلیل ساخت سد عظیم در کنار رودخانه‌های اصلی پرورش است. در نتیجه، اکنون تولید مثل برخی از گونه‌های ماهیان خاویاری وابسته به تکثیرو پرورش مصنوعی است. در حال حاضر حدود ۹۰٪ جمعیت beluga به پرورش مصنوعی وابسته است.
